Fabryka kamieni młyńskich Józefa Lewińskiego

     Od roku 1875 do roku 1880 obecny właściciel firmy Józef Lewiński był reprezentantem w kraju niemieckiej fabryki kamieni młyńskich. Poznawszy w tym okresie czasu potrzeby przemysłu młynarskiego, postanowił Lewiński założyć w roku 1880 we Włocławku fabrykę kamieni młyńskich. Włocławek był dogodnym punktem do założenia powyższej fabryki, gdyż dzięki dogodnej komunikacji wodnej można było tanim traktem sprowadzać surowy kwarc drogą morską do Gdańska a następnie Wisłą do Włocławka. Józef Lewiński zaznajomił się dokładnie z racjonalnym sposobem fabrykacji kamieni młyńskich we Francji i nawiązał bezpośrednie stosunki handlowe z Właścicielami kopalń kwarcu francuskiego, celem dostawy surowców do jego fabryki. W 1880 uruchomił Lewiński fabrykę przy pomocy specjalistów — robotników sprowadzonych za granicy. Pod kierunkiem ich nauczyli się miejscowi kamieniarze składania kół młyńskich z oddzielnych kawałków. W pierwszych latach po uruchomieniu fabryka miała wytwórczość dość ożywioną, zatrudniając kilkunastu robotników. W następnych zaś latach po zaspokojeniu potrzeb okolicznych młynów, zaczęły zmniejszać się zamówienia, gdyż zdobycie klientów z dalekich powiatów z powodu silnej konkurencji wyrobów niemieckich, nadchodzących bez cła do zaboru rosyjskiego, było bardzo trudne. Celem wybrnięcia z trudnej sytuacji zaczął Lewiński, za pośrednictwem ogłoszeń i reklamy, szukać odbiorców na swe wyroby w imperium rosyjskim. Myśl ta okazała się trafna, gdyż zaczęły z różnych guberni Rosji napływać liczne obstalunki i dla włocławskiej fabryki nastały na nowo dobre czasy. Następnie przekonał się Lewiński, trudnością w zdobyciu dalszych rynków zbytu w Rosji, jest wysoki frach kolejowy dla przewozu kamieni młyńskich do dalszych okolic i dlatego postanowił założyć oddział swej fabryki w Rosji. Najlepszym punktem do założenia fabryki kamieni młyńskich w Rosji była Odessa, jako port morski, do którego można było sprowadzać, surowy kwarc z Francji morzem, za bardzo tanim frachtem. Powodzenie założonego w roku 1896 oddziału fabryki w Odessie było bardzo wielkie, gdyż będąc jedyna wytwórnią tej gałęzi przemysłu w Rosji zdobyła liczną klientelę nie tylko w bogatej Ukrainie oraz w guberniach nad Wołgą, ale dzięki taniemu frachtowi morskiemu wysyłał Lewiński kamienie młyńskie do Rumunii, Bułgarii i dalej Dunajem do Serbii. Fabryka w Odessie zatrudniała 75 kamieniarzy i była czynną do wybuchu rewolucji bolszewickiej. Włocławska fabryka kamieni młyńskich naturalnych miała, już kilka lat przed wojną, produkcję bardzo ograniczoną. W tym czasie zaczęło się zjawiać w zaborze rosyjskim zapotrzebowanie na sztuczne kamienie młyńskie i dla zaspokojenia tych potrzeb Lewiński sprowadza specjalne maszyny do rozdrabniania kwarcu i szmerglu na drobne ziarnka i rozpoczyna w roku 1913 fabrykację sztucznych kamieni młyńskich. Wojna światowa powstrzymała dalszą produkcję fabryki. Po zakończeniu wojny Lewiński uruchamia fabrykę i zakres produkcji swego przedsiębiorstwa rozszerza na wszystkie województwa w Polsce. Przyszłość tej gałęzi przemysłu leży przede wszystkim w eksporcie do Rosji której zapotrzebowanie tych wyrobów musi być wielkie.